Sitrik asit, C6H8O7 formülüne sahip beyaz renkli kristal yapılı organik bir bileşiktir. Güçlü bir asit olan sitrik asit, endüstride ve günlük hayatta pek çok alanda kullanılır. Sitrik asit, hemen hemen tüm bitkilerde ve birçok hayvanın vücut sıvısında bulunur. Özellikle turunçgillerde büyük miktarlarda bulunur. Sitrik asit, 1784 yılında İngiltere’de bir limon suyundan izole edilmiştir. Sitrik asitin kimyasal ve fiziksel özellikleri şunlardır:
- Molekül ağırlığı 210.14 g/mol’dür.
- Erime noktası 153 °C’dir.
- Kaynama noktası 175 °C’dir.
- Yoğunluğu 1.66 g/mL’dir.
- Çözünürlüğü suda ve alkolde yüksek, eterde düşüktür.
- pKa değerleri -3.1, 4.7 ve 6.4’tür.
Sitrik asidin üretim yöntemleri ise şunlardır:
- Doğal kaynaklardan izolasyon: Bu yöntem sitrik asidin en doğal üretim yöntemidir. Turunçgiller gibi sitrik asit içeren meyvelerin sıkılması ve suyunun buharlaştırılması ile sitrik asit elde edilir.
- Biyokimyasal sentez: Bu yöntem sitrik asidin en yaygın üretim yöntemidir. Aspergillus niger gibi küf mantarlarının şekerli çözeltilerde fermantasyonu ile sitrik asit üretilir. Bu yöntemde ayrıca karbondioksit ve su da ortaya çıkar.
- Mikrobiyal fermantasyon: Bu yöntem sitrik asidin alternatif bir üretim yöntemidir. Candida albicans gibi mayaların glukoz veya melas gibi substratları kullanarak sitrik asit üretmesi sağlanır.
Sitrik asidin kullanım alanları arasında şunlar bulunur:
- Gıda endüstrisi: Sitrik asit, gıda sektöründe en çok kullanılan katkı maddelerinden biridir. Gıdalara ekşi tat vermek, asitliği düzenlemek, renk stabilizatörü olarak kullanmak, oksidasyonu önlemek ve raf ömrünü uzatmak için sitrik asit kullanılır. Örneğin, reçel, konserveler, şekerleme, dondurulmuş gıdalar, meyve suları, gazlı içecekler ve hazır çaylar gibi ürünlerde sitrik asit kullanılır.
- İlaç endüstrisi: Sitrik asit, ilaç sektöründe de çeşitli amaçlarla kullanılır. İlaçların çözünürlüğünü arttırmak, tampon solüsyonları hazırlamak, antiasit olarak kullanmak için sitrik asit kullanılır.
- Kozmetik endüstrisi: Sitrik asit, kozmetik sektöründe de önemli bir rol oynar. Cilt bakım ürünlerinde nemlendirici, peeling ve pH ayarlayıcı olarak kullanılır. Ayrıca saç bakım ürünlerinde de parlaklık verici ve renk koruyucu olarak kullanılır.
- Temizlik endüstrisi: Sitrik asit, temizlik sektöründe de etkili bir madde olarak kullanılır. Metal yüzeylerin pasını gidermek, kireç lekelerini temizlemek, kötü kokuları önlemek için sitrik asit kullanılır.
- Dezenfektan endüstrisi: Sitrik asit, dezenfektan sektöründe de kullanılan bir kimyasaldır. Bakteri ve virüsleri öldürmek, enfeksiyonları önlemek, yaraları temizlemek için sitrik asit kullanılır.